آنچه در (ادامه) این مقاله می خوانید:
مقدمه
خداوند متعال در آیه 5 سوره قصص می فرماید:
وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ
حضرت آیت الله مکارم شیرازی، از مراجع عظام تقلید، در ترجمه این آیه می نویسند: «ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم!»
شاید بعضی از مردم در ابتدا فکر کنند منظور از مستضعفین که در قرآن آمده است افراد تنگدست می باشد لکن این برداشت کاملا اشتباه است. برای آنکه بتوانیم بهترین تعبیر از این واژه را داشته باشیم، رجوع می کنیم به بیانات مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای عزیز (مد ظله العالی) در دیدار بسیجیان (۱۳۹۸/۹/۶)، که این مورد از مفاهیم تمدن‌ساز قرآنی را مطرح و تشریح فرمودند.
در قرآن کریم، مستضعفین چه کسانی هستند ؟
به نقل از پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) واژه‌ی استضعاف یکی از واژه‌های پر کاربرد در انقلاب اسلامی است که ریشه در آیات قرآن کریم دارد. از آنجا که این واژه یک مشترک لفظی است، معانی متعددی دارد که باید حدود و تعریف هر یک مشخص و مرزبندی شود. همچنین در عرف قدیم و امروزی در معانی خاصی استفاده شده است. اما از آنجا که این واژه یک واژه قرآنی است، ضروری است آن را از منظر آیات قرآن بررسی کرده و معنای صحیح آن را ارائه کنیم.
قرآن کریم، این اصطلاح را در قالب کلمات مختلفی مانند «استضعفوا، یستضعف و مستضعفین» بیان فرموده است و دیگر مشتقات ماده «ضعف» مانند «أضعاف، ضعف، ضعفاء، ضعفین و…» ارتباطی با معنای واژه «استضعاف» ندارند.
این اصطلاح در قرآن کریم در دو معنا به کار رفته است: ۱. مستضعف سیاسی و اجتماعی ۲. مستضعف مالی و اقتصادی. که در ادامه به تبیین مورد اول می‌پردازیم.
تبیین مفهوم قرآنی «مستضعف» و رابطه‌ی آن با «مقاومت» و پیروزی نهایی
مستضعف سیاسی و اجتماعی
اولین و مهم‌ترین معنای واژه‌ی مستضعف در قرآن، مستضعف سیاسی و اجتماعی است. به این معنا که برخی انسان‌ها تحت فشارها، ظلم‌ها و تحریم‌های دیگران قرار می‌گیرند و ضعیف دیده و شمرده می‌شوند.(۱) قرآن کریم در ادبیات سیاسی خود، مظلومان را مستضعف و ظالمان را مستکبر نامیده است. به عنوان نمونه در آیات ۳۱ تا ۳۳ سوره‌ی سبأ، به گفتگوی این دو گروه با یکدیگر می‌پردازد. «یَقُولُ الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا… قالَ الَّذینَ اسْتَکْبَرُوا لِلَّذینَ اسْتُضْعِفُوا… وَ قالَ الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا»(۲) (مستضعفان به مستکبران گفتند… مستکبران به مستضعفان گفتند…)
از آنجا که این معنای مستضعف و مصادیق قرآنی آن، بار انقلابی و ظلم‌ستیزی دارد، در انقلاب اسلامی با الگوگیری از همین مفهوم قرآنی، وارد ادبیات سیاسی دنیا شد. زیرا اصولاً هر انقلابی به ویژه انقلاب اسلامی ایران که یک انقلاب فرهنگی و دینی بود، نیاز به واژه‌سازی‌های متناسب با اندیشه‌ی ناب اسلامی دارد تا با اصطلاحات دیگر کشورهای شرق و غرب که هر یک بار معنایی خاصی را به دوش می‌کشند، مرزبندی کند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی استفاده از این دو واژه قرآنی می‌فرمایند: «ما به جای استعمالات و اصطلاحاتی که بین چپ‌روها و مارکسیستها و اینها معروف بود، اصطلاح «استکبار» را، اصطلاح «استضعاف» را، اصطلاح «مردمی بودن» را مطرح کردیم و آوردیم.» (بیانات در دیدار بسیجیان استان کرمانشاه، ۱۳۹۰/۰۷/۲۲)
ایشان ضرورت و دلیل این مسئله را با ذکر نمونه «مردم سالاری» این‌گونه تبیین می‌کنند: «ما مردم‌سالاری را قبول داریم، آزادی را هم قبول داریم، اما لیبرال‌دموکراسی را قبول نداریم. با اینکه معنای لغوی «لیبرال‌دموکراسی»، همین آزادی و همین مردم‌سالاری است، اما واژه‌ی لیبرال‌دموکراسی در اصطلاح مردم عالم، در معرفت و شناخت مردم عالم، با یک مفاهیمی همراه است که ما از آن مفاهیم بیزاریم؛ نمیخواهیم آن اسم را بر روی مفهوم پاکیزه و سالم و صالح و خالصِ خودمان بگذاریم؛ لذا ما برای نظام مطلوب خودمان، اسم جدید میگذاریم؛ میگوئیم مردم‌سالاری اسلامی، یا جمهوری اسلامی.» (بیانات در دیدار بسیجیان استان کرمانشاه، ۱۳۹۰/۰۷/۲۲)
بنابراین مستضعفین در این معنا، به «مؤمنانی» می‌گویند که در برابر مستکبرین می‌ایستند و با اینکه از طرف آنها مورد ظلم واقع می‌شوند، در برابر آنها مقاومت می‌کنند تا به پیروزی نهایی برسند. این معنا را به وضوح در آیه‌ی «قالَ الْمَلَأُ الَّذینَ اسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ صالِحاً مُرْسَلٌ مِنْ رَبِّهِ قالُوا إِنَّا بِما أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ»(۵) می‌توان دید، آیه می‌فرماید: «سران مستکبر قوم صالح که رسالت او را نپذیرفتند، به ناتوان شمرده‌شدگان جامعه که ایمان آورده بودند گفتند: آیا میدانید که صالح از جانب پروردگارش به رسالت فرستاده شده است؟ گفتند: بیگمان، ما به آنچه او بدان فرستاده شده است ایمان داریم. در مقابل، مستکبران گفتند: تردید نکنید که ما به آنچه شما بدان ایمان آورده‌اید کافریم.»
خداوند در این آیه، جوامع را به دو گروه مستکبر و مستضعف تقسیم می‌کند و از مستضعفان با عنوان «مؤمنان» و از مستکبران با نام «کافران» یاد می‌کند.
منظور از مستضعفین در آیه ۵سوره قصص چیست؟
بنا بر آنچه گفته شد،
مستضعفان در حقیقت کسانی‌اند که به رهبر دینی خود ایمان آورده و در برابر زورگویان و مستکبران، مقاومت می‌کنند تا در نهایت بر مستکبران غلبه کنند.
وجه تسمیه «خاکریز فرهنگی وارثین»
در ادامه جزئیات مربوط به عنوان تارنما ارائه شده است:
خاکریز یعنی چه ؟
خاکریز اصطلاحی رایج است که در جبهه های نبرد، به سنگری که ضمن حفظ رزمندگان از تیرها و حملات دشمن، زمینه برنامه ریزی و تلاش آنها را برای یک حمله همه جانبه آماده می کند گفته می شود. از این رو ما مجموعه تارنما (وب سایت) و رسانه های اجتماعی (شامل کانال ها و صفحات مجازی) خود را خاکریزی می دانیم که به توفیق الهی، زمینه محافظت حداکثری از مردم و عملیات (های) فعالان فرهنگی در جنگ نرم را مهیا می کند.
چرا فرهنگی ؟
خوب می دانیم یکی از مهم ترین حوزه های فعالیت و تهاجم بی سابقه دشمن در عصر حاضر که بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری (در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش در 19 بهمن 1400) یک «تهاجم ترکیبی» می باشد، عرصه فرهنگ و تهاجم فرهنگی یا به فرموده رهبر انقلاب، «شبیخون فرهنگی» است.
از این رو مجموعه خاکریز فرهنگی وارثین، کار جهادی در زمینه حفظ و گسترش فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی را یکی از مهم ترین دغدغه های خود می داند و به یاری خداوند متعال، در این زمینه از هیچ تلاشی دریغ نکرده و نخواهد کرد.
وارثین ؟
همان طور که در بالاتر اشاره کردیم، طبق وعده و سنت الهی و اراده الهی قطعا در نهایت مستضعفین پیشوایان و وارثان زمین خواهند شد، لذاست که ما برای تکمیل عنوان مجموعه، کلمه وارثین را از متن قرآن کریم، اقتباس کرده ایم.
ارتباط عنوان تارنما با آیه 5 سوره قصص
همان طور که می دانید اصلی ترین هدف ما از راه اندازی و فعاالیت در خاکریز فرهنگی وارثین کار در عرصه مهم #مهدویت و تلاش برای زمینه سازی ظهور حضرت بقیة الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد که ان شاءالله منجر به تحقق آنچه در رابطه با منظور از مستضعفین در آیه ۵سوره قصص گفتیم خواهد شد.